Help gyda chostau byw
Mae'r cyngor hwn yn berthnasol i Cymru. Gweler cyngor ar gyfer Gweler cyngor ar gyfer Lloegr, Gweler cyngor ar gyfer Gogledd Iwerddon, Gweler cyngor ar gyfer Yr Alban
Os nad oes gennych chi ddigon o arian i fyw arno, efallai y gallwch chi gael cymorth i dalu am bethau hanfodol fel biliau a bwyd. Mae hyn yn cynnwys Cronfa Gymorth i Aelwydydd a thaliadau costau byw.
Dylech wirio i weld a allwch chi hawlio budd-daliadau - efallai y byddwch chi’n gallu gwneud hyn hyd yn oed os ydych chi'n gweithio, os oes gennych chi gynilion neu’n berchen ar gartref.
Os oes arnoch chi arian a’ch bod yn cael trafferth talu
Dylech siarad â'r sefydliadau y mae arnoch chi arian iddynt - efallai y byddan nhw’n caniatáu i chi dalu symiau llai neu cynnig y gynllun seibiant dyledion.
Peidiwch ag anwybyddu biliau na llythyrau am arian sy'n ddyledus gennych.
Gwirio pa fudd-daliadau allwch chi eu cael
Efallai y gallwch chi hawlio budd-daliadau neu gynyddu eich budd-daliadau presennol os ydych chi:
o oedran gweithio ac ar incwm isel
yn sâl neu’n anabl
o oedran Pensiwn Gwladol ac ar incwm isel
yn ofalwr
yn gyfrifol am blant
Mae llawer o bobl yn colli allan ar fudd-daliadau y mae ganddyn nhw'r hawl iddyn nhw - felly mae'n werth gwirio beth allwch chi ei gael.
Gwiriwch pa fudd-daliadau y gallwch chi eu cael.
Cael eich taliad budd-dal cyntaf yn gynnar
Pan fyddwch chi’n gwneud cais am fudd-daliadau, fel arfer gallwch ofyn am gael eich taliad cyntaf yn gynnar wrth i chi aros naill ai am:
benderfyniad ar eich cais, neu
eich taliad cyntaf
Y term am hwn yw 'budd-dal ymlaen llaw yn y tymor byr'. Bydd modd i chi dderbyn eich budd-dal yn gynnar ar gyfer y rhan fwyaf o fudd-daliadau, gan gynnwys Credyd Cynhwysol. Allwch chi ddim cael taliad ymlaen llaw ar gyfer:
Budd-dal Tai
Lwfans Gweini
Lwfans Byw i'r Anabl
Taliad Annibyniaeth Personol
Budd-dal Plant
Lwfans Gwarcheidwad
Credydau Treth Gwaith neu Blant
Bydd angen i chi dalu'r taliad a gewch chi ymlaen llaw yn ôl. Bydd yr Adran Gwaith a Phensiynau yn tynnu swm oddi ar eich taliadau yn y dyfodol nes eich bod wedi ei ad-dalu. Ar gyfer Credyd Cynhwysol, gallwch ledaenu'r ad-daliadau dros 24 mis. Ar gyfer budd-daliadau eraill, byddwch fel arfer yn ad-dalu eich taliad ymlaen llaw dros 12 wythnos.
Os ydych chi wedi gwneud cais am Gredyd Cynhwysol, gallwch wirio sut i gael taliad ymlaen llaw ar gyfer Credyd Cynhwysol.
Os ydych chi wedi gwneud cais am fudd-dal gwahanol, cysylltwch â'r swyddfa fudd-daliadau sy'n delio â'ch cais. Gallwch ddod o hyd i'w manylion cyswllt ar unrhyw lythyr neu e-bost yr ydych chi wedi ei gael ganddyn nhw.
Gwiriwch i weld os cewch Taliad Costau Byw
Bydd y llywodraeth yn anfon 'Taliad Costau Byw' atoch os ydych chi’n:
cael budd-daliadau penodol - er enghraifft, Credyd Cynhwysol, Credyd Pensiwn, Taliad Annibyniaeth Bersonol, Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar incwm neu Lwfans Gweini
dros oedran Pensiwn y Wladwriaeth ac yn cael Taliadau Tanwydd Gaeaf
Gallwch gael cymaint o Daliadau Costau Byw ag y byddwch yn gymwys i'w cael. Er enghraifft, os ydych chi’n cael Credyd Pensiwn, Lwfans Gweini a Thaliadau Tanwydd Gaeaf, fe gewch chi 3 o Daliadau Costau Byw. Fydd dim rhaid i chi dalu treth arnyn nhw a fyddan nhw ddim yn cyfrif fel incwm wrth gyfrifo eich budd-daliadau.
Os nad ydych yn hawlio budd-daliadau eto, dylech wirio a allwch hawlio budd-daliadau. Mae'n werth dechrau cais cyn gynted â phosibl os ydych yn gymwys - mae hyn yn golygu efallai y byddwch yn gallu cael Taliadau Costau Byw yn y dyfodol.
Os ydych chi’n cael budd-daliadau yn seiliedig ar eich incwm
Os ydych yn gymwys, bydd y llywodraeth yn anfon:
taliad o £300 yn hydref 2023
taliad o £299 yn ystod gwanwyn 2024
I gael y taliadau hyn, bydd angen i chi fod yn gymwys ar gyfer rhai budd-daliadau. Byddwn yn diweddaru ein cyngor pan fydd y llywodraeth wedi cyhoeddi rhagor o wybodaeth am bwy sy’n gymwys.
Mae'r llywodraeth eisoes wedi rhoi 3 Thaliad Costau Byw i bobl sy'n cael budd-daliadau penodol. Anfonodd y llywodraeth y taliad olaf rhwng 25 Ebrill a 17 Mai 2023 - taliad o £301 oedd hwn.
Os na chawsoch y Taliad Costau Byw diweddaraf
Dylech fod wedi cael y taliad hwn os ydych yn cael unrhyw un o’r budd-daliadau canlynol:
Credyd Cynhwysol
Credyd Pensiwn
Credyd Treth Gwaith
Credyd Treth Plant
Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar Incwm
Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar Incwm
Cymhorthdal Incwm
Dim ond un taliad o £301 fydd gennych chi – hyd yn oed os ydych chi’n cael mwy nag 1 o’r budd-daliadau hyn.
I gael y taliad diweddarad rhaid bod gennych naill ai hawl i:
taliad budd-dal rhwng 26 Ionawr a 25 Chwefror 2023
wedi dechrau cais llwyddiannus am fudd-dal erbyn 25 Chwefror 2023 - neu erbyn 26 Ionawr 2023 os ydych yn gwneud cais am Gredyd Cynhwysol.
Os ydych chi’n aros am benderfyniad ar eich cais am fudd-daliadau, ni fyddwch yn cael y Taliad Costau Byw nes bydd eich cais yn llwyddiannus.
Os caiff eich budd-daliadau eu talu i rywun arall, fel eich landlord, dylech fod wedi cael y Taliad Costau Byw o hyd.
Os credwch y dylech fod wedi derbyn taliad costau byw, gallwch roi gwybod am daliad coll ar GOV.UK.
Os ydych chi’n cael budd-dal anabledd
Rhoddodd y llywodraeth Daliad Costau Byw o £150 i bobl a gadodd fudd-daliadau anabledd rhwng 20 Mehefin a 4 Gorffennaf 2023.
Byddech wedi bod yn gymwys ar gyfer y taliad untro hwn os ydych yn cael unrhyw un o’r budd-daliadau canlynol:
Lwfans Byw i'r Anabl
Taliad Annibyniaeth Personol
Lwfans Gweini
Taliad Annibyniaeth y Lluoedd Arfog
Lwfans Gweini Cyson
Atodiad Symudedd Pensiwn Rhyfel
I gael y taliad hwn rhaid eich bod:
wedi bod yn cael un o’r budd-daliadau hyn ar 1 Ebrill 2023
gwneud cais am un o’r budd-daliadau hyn erbyn 1 Ebrill 2023 - ni fyddwch yn cael y taliad nes bod eich cais yn llwyddiannus
Os nad ydych wedi derbyn Taliad Costau Byw blaenorol
Os credwch y dylech fod wedi derbyn Taliad Costau Byw, gallwch roi gwybod am daliad coll ar GOV.UK.
Os ydych chi dros oedran Pensiwn y Wladwriaeth ac yn cael Taliadau Tanwydd Gaeaf
Gallwch naill ai gael Taliad Costau Byw o £300 neu £150, yn dibynnu ar eich sefyllfa. Fe gewch chi hyn ar yr un pryd â'ch Taliad Tanwydd Gaeaf arferol o Dachwedd 2023.
Fe gewch chi Daliad Costau Byw o £300 os ydych chi'n byw:
ar eich pen eich hun
gyda phobl sydd ddim yn gymwys i gael Taliad Tanwydd Gaeaf
Os ydych chi'n byw gyda rhywun arall sy'n gymwys ar gyfer y Taliad Tanwydd Gaeaf, mae'r swm y byddwch yn ei gael yn dibynnu ar os yw un ohonoch yn cael unrhyw un o'r canlynol:
Credyd Pensiwn
Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar Incwm
Lwfans Ceiswyr Gwaith yn seiliedig ar Incwm
Os ydych chi neu'r person rydych chi'n byw gyda nhw yn cael un o'r budd-daliadau yma, bydd y ddau ohonoch yn cael £300 - cyn belled nad ydych chi'n bartneriaid. Os ydych chi'n bartneriaid, dim ond un taliad o £300 gewch chi.
Os nad yw'r un ohonoch chi'n cael un o'r budd-daliadau yma, bydd y ddau ohonoch yn cael £150.
Os ydych chi’n byw mewn cartref gofal preswyl ac yn gymwys am y Taliad Tanwydd Gaeaf, fe gewch chi £150 oni bai eich bod yn cael unrhyw un o'r budd-daliadau yma.
Gwiriwch a oes angen i chi wneud cais am Daliadau Tanwydd Gaeaf
Fel arfer mae gennych hawl i Daliadau Tanwydd Gaeaf os ydych chi o oedran Pensiwn y Wladwriaeth yn nhrydedd wythnos mis Medi. Oedran Pensiwn Gwladol yw 66 oed.
Dylech ddechrau cael y Taliad Tanwydd Gaeaf yn awtomatig unwaith y byddwch chi’n cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth. Efallai y bydd angen i chi wneud cais os ydych chi yn un o'r sefyllfaoedd yma:
ddim yn cael Pensiwn y Wladwriaeth
ddim yn cael budd-dal arall
os ydych chi'n byw yn yr UE, y Swistir, Norwy, Gwlad yr Iâ neu Liechtenstein
Mae gwybodaeth am sut i wneud cais am y Taliad Tanwydd Gaeaf ar GOV.UK.
Help gyda'ch biliau ynni
Ar ôl 1 Gorffennaf 2023 ni fydd y Warant Pris Ynni yn berthnasol i’r rhan fwyaf o dariffau. Mae hyn oherwydd y bydd y ‘Cap Pris Ynni’ yn rhatach.
Gwiriwch sut y gallai eich biliau newid ar ôl 1 Gorffennaf 2023.
Os ydych chi’n cael trafferth talu eich biliau ynni neu ychwanegu at eich mesurydd rhagdalu, efallai y gallwch chi gael help – er enghraifft taleb tanwydd neu grant gan eich cyflenwr ynni.
Gwiriwch a allwch chi gael help i dalu eich biliau ynni.
Os nad ydych yn defnyddio trydan neu nwy
Efallai y gallwch gael help gyda'ch costau tanwydd gan y Gronfa Cymorth Ddewisol. Mae hyn yn cynnwys:
taliad unwaith ac am byth o hyd at £250 tuag at danc o olew
hyd at 3 thaliad o £70 am nwy petrolewm hylifedig (LPG) - telir hwn dros 12 mis
Os ydych am wneud cais am help gyda’ch costau tanwydd, bydd angen i chi siarad â chynghorydd. Gallwch hefyd wneud cais trwy eich gweithiwr cymdeithasol neu swyddog tai.
Gwiriwch sut i wneud eich cartref yn fwy ynni-effeithlon
Os yw eich cartref yn ynni-effeithlon, byddwch yn talu llai i wresogi eich cartref a bydd yn aros yn gynnes am gyfnod hwy.
Mae’n syniad da ymchwilio i wneud eich cartref yn fwy ynni-effeithlon ar unrhyw adeg o’r flwyddyn. Mae hyn oherwydd ei fod yn gallu cymryd rhai misoedd i roi trefn ar bethau - er enghraifft, i ddod o hyd i rywun sy'n gallu gwneud y gwaith.
Efallai y gallwch wneud cais am help gyda chost:
boeler newydd
trwsio boeleri
inswleiddio atig neu wal geudod
pwmp gwres
Gwiriwch a allwch chi gael help gyda chost effeithlonrwydd ynni.
Cael cymorth gyda chostau hanfodol
Efallai bydd eich cyngor lleol yn eich helpu i dalu am bethau fel:
eich biliau ynni a dŵr
bwyd
eitemau hanfodol - er enghraifft, dillad neu bopty
Cyfeirir at y cymorth yma fel 'cymorth lles' neu'r 'Gronfa Cymorth i Aelwydydd'. Mae gan bob cyngor ei gynllun ei hun. Bydd angen i chi wirio os gallwch chi gael cymorth a pha fath o gymorth y gallwch ei gael.
Gofynnwch i'ch cyngor lleol os oes ganddyn nhw gynllun Cymorth Lles neu Gronfa Cymorth i Aelwydydd. Mae gwybodaeth am sut i gysylltu â'ch cyngor lleol ar GOV.UK.
Does dim rhaid i chi fod yn cael budd-daliadau i gael cymorth gan eich cyngor lleol. Os ydych chi’n derbyn budd-daliadau, fyddan nhw ddim yn cael eu heffeithio os byddwch chi’n dechrau cael arian o gynllun Cymorth Lles neu Gronfa Cymorth i Aelwydydd.
Cael help gan y Gronfa Cymorth Ddewisol
Efallai y byddwch chi’n gallu cael cymorth gan gronfa galedi a elwir yn 'Gronfa Cymorth Dewisol'. Does dim angen i chi dalu’r arian yma yn ôl.
Does dim angen i chi fod yn derbyn budd-daliadau i gael mynediad i'r Gronfa Cymorth Dewisol, ond bydd angen i chi ddangos eich bod mewn angen ariannol brys – ac os na chewch chi gymorth y bydd yn cael effaith ddifrifol arnoch chi neu eich teulu.
Gallwch ddefnyddio’r arian yma i dalu am gostau brys neu i ddelio ag argyfwng, gan gynnwys:
costau byw - er enghraifft, bwyd, dillad neu nwy a thrydan
eitemau ar gyfer y cartref, er enghraifft popty neu oergell
addasiadau i’ch cartref fel y gallwch chi neu berthynas barhau i fyw yno
Gallwch wirio sut i wneud cais am y Gronfa Cymorth Dewisol ar wefan Llywodraeth Cymru.
Mae yna hefyd bethau eraill y gallwch chi eu gwneud os ydych chi'n cael trafferth prynu hanfodion fel rhent neu fwyd.
Help i dalu am rent, treth y cyngor a biliau eraill
Mae yna bethau y gallwch chi eu gwneud os ydych chi'n cael trafferth talu eich rhent a'ch biliau.
Gallwch wirio pa gefnogaeth a chymorth y gallwch ei gael gyda'ch rhent a'ch biliau.
Help i dalu am fwyd
Os ydych chi'n cael trafferth talu am fwyd, efallai y gallwch chi gael atgyfeiriad at fanc bwyd.
Gwybodaeth am sut i gael help gan fanc bwyd.
Os oes gennych chi blentyn neu os ydych chi'n feichiog
Efallai y byddwch chi'n gallu cael taleb Cychwyn Iach i'ch helpu i brynu rhai mathau o laeth, fformiwla babanod, ffrwythau a llysiau.
I gael taleb Cychwyn Iach mae'n rhaid i chi fod yn feichiog ers 10 wythnos o leiaf neu fod â phlentyn o dan 4 oed. Mae'n rhaid i chi hefyd fod yn cael naill ai:
Credyd Cynhwysol - ond dim ond os yw eich aelwyd yn ennill £408 y mis neu lai
Cymhorthdal Incwm
Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar Incwm
Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar Incwm - ond dim ond os ydych chi'n feichiog
Credyd Pensiwn
Credyd Treth Plant - ond dim ond os yw eich aelwyd yn ennill £16,190 y flwyddyn neu lai
Os ydych chi’n cael Credyd Treth Plant, allwch chi ddim cael y daleb os ydych chi’n cael Credyd Treth Gwaith hefyd - oni bai eich bod chi’n cael y taliad parhau ( run-on). Credyd Treth Gwaith parhau yw’r taliad rydych chi’n ei gael am bedair wythnos ar ôl i chi beidio bod yn gymwys mwyach i gael Credyd Treth Gwaith.
Gyda'r daleb Cychwyn Iach fe gewch chi:
£4.25 yr wythnos o wythnos 10 eich beichiogrwydd
£8.50 yr wythnos i blant o’u geni i flwydd oed
£4.25 yr wythnos i blant rhwng 1 a 4 oed
fitaminau am ddim
Help gyda chostau iechyd
Os ydych chi wedi cofrestru gyda meddyg teulu yng Nghymru, gallwch gael presgripsiwn am ddim gan fferyllwyr yng Nghymru.
Os ydych chi'n byw yng Nghymru a'ch bod wedi cofrestru gyda meddyg teulu yn Lloegr, mae’n dal yn bosibl i chi gael presgripsiwn am ddim - ond bydd angen cerdyn hawlio arnoch. Os nad ydych chi’n dangos eich cerdyn hawlio yn y fferyllfa, efallai y codir tâl arnoch.
Os ydych chi wedi gorfod talu am bresgripsiwn, gallwch gael ad-daliad os wnewch chi gysylltu â Phartneriaeth Cydwasanaethau GIG Cymru.
Os oes gennych chi gyflyrau penodol, gallwch gael presgripsiynau am ddim unrhyw le yn y DU gan ddefnyddio tystysgrif eithrio feddygol. Gwiriwch i weld a allwch chi gael tystysgrif eithrio feddygol ar wefan llywodraeth Cymru.
Help gyda chostau iechyd eraill
Efallai y byddwch chi hefyd yn gallu cael triniaeth ddeintyddol am ddim, profion llygaid a help gyda chostau eraill y GIG.
Gwiriwch i weld a allwch gael cymorth gyda chostau iechyd ar wefan Awdurdod Gwasanaethau Busnes y GIG.
Help gyda'ch ynni a dŵr os ydych chi'n anabl
Os ydych yn anabl, efallai y gallwch gael cymorth ychwanegol gyda'ch ynni a'ch dŵr. Gallwch wirio sut i gael cyngor rhad ac am ddim ar filiau ynni a dŵr ar wefan Scope.
Help os oes gennych blant neu os ydych chi’n feichiog
Efallai y byddwch yn gallu cael help os:
mae eich plentyn yn yr ysgol
mae eich plentyn mewn gofal plant
Rydych yn feichiog neu wedi cael babi yn ddiweddar
Os yw eich plentyn yn yr ysgol
Os ydych chi ar incwm isel neu'n hawlio budd-daliadau penodol, efallai y gallwch chi gael cymorth gyda chostau anfon eich plant i'r ysgol.
Er enghraifft, fe allech chi gael:
prydau ysgol am ddim
cludiant am ddim i'r ysgol
grant i helpu i brynu dillad neu wisg ysgol
help gyda thripiau ysgol
Rhagor o wybodaeth am gael help gyda chostau ysgol.
Os yw'ch plentyn mewn gofal plant
Os ydych chi ar incwm isel neu'n hawlio budd-daliadau penodol, efallai y gallwch chi gael cymorth gyda chostau gofal plant. Er enghraifft:
Os ydych chi'n gweithio ac yn hawlio Credyd Cynhwysol, mae'n bosibl y byddwch yn gallu hawlio hyd at 85% o'ch costau gofal plant – gallech chi gael hyd at £950.92 y mis ar gyfer 1 plentyn o dan 17 oed neu £1,630.15 ar gyfer 2 neu fwy o blant
Os oes gennych chi blentyn 2 oed, gallech chi hawlio hyd at 15 awr o ofal plant am ddim yr wythnos
Os ydych chi'n gweithio, gallech chi hawlio Gofal Plant Di-dreth. Cynllun gan y llywodraeth yw hwn sy'n helpu rhieni gyda chostau gofal plant fel clybiau gwyliau, gwarchodwyr plant a meithrinfeydd. Gallech gael hyd at:
£2,000 y flwyddyn i bob plentyn dan 12
£4,000 y flwyddyn i bob plentyn anabl dan 17
Fyddwch chi ddim yn gallu cael Credyd Treth Plant, Credyd Treth Gwaith, Credyd Cynhwysol neu dalebau gofal plant os ydych chi’n cael Gofal Plant Di-dreth. Gweithiwch allan pa opsiwn sydd orau i chi cyn gwneud cais.
Os oes gennych blentyn 3 neu 4 oed, gallwch gael cymorth ariannol ar gyfer o leiaf 10 awr yr wythnos tuag at feithrinfa cyfnod Sylfaen.
Gwiriwch pa gymorth rydych chi'n gymwys i'w gael ar wefan Dewisiadau Gofal plant llywodraeth y DU.
Os ydych chi'n feichiog neu os oes gennych chi fabi
Gallech chi gael taliad untro o £500 i helpu tuag at gostau cael babi. Fel arfer rydych chi'n gymwys os ydych chi'n cael budd-daliadau penodol ac yn cael eich babi cyntaf – mae'n rhaid i chi hawlio cyn bod eich babi yn 6 mis oed. Mae gwybodaeth am sut i wneud cais am Grant Mamolaeth Cychwyn Iach ar GOV.UK.
Efallai y byddwch chi'n gallu cael cymorth gan fanc babanod lleol - mae'r rhain yn cynnig hanfodion am ddim fel cewynnau, teganau, esgidiau a dillad.
Mae rhai banciau bwyd hefyd yn darparu cewynnau, cadachau babanod a bwyd babanod.
Chwiliwch ar-lein i ddod o hyd i'ch banc babi neu fanc bwyd agosaf - neu siaradwch â'ch bydwraig neu ymwelydd iechyd.
Help gyda chostau teithio
Cysylltwch â'ch cyngor lleol i wirio os ydyn nhw'n cynnig teithio am ddim neu ostyngiad ar y pris, er enghraifft, os ydych chi:
mewn addysg
ar leoliad gwaith
yn ddi-waith ac yn chwilio am waith
yn gyn-filwr
Gallwch ddod o hyd i'ch cyngor lleol ar GOV.UK.
Os ydych chi dros 60 oed, gallwch gael tocyn teithio (bws) am ddim. Gwnewch gais am docyn bws i berson hŷn ar GOV.UK.
Os ydych chi'n anabl, efallai y byddwch chi'n gallu gwneud cais am docyn bws neu gerdyn trên. Gallwch wirio i weld os gallwch chi gael help gyda chost cludiant.
Help gydag anifeiliaid anwes
Os ydych chi'n defnyddio banc bwyd, efallai y gallwch chi ofyn am rai pethau, fel bwyd anifeiliaid anwes. Gwiriwch gyda'ch banc bwyd lleol os ydyn nhw'n gallu helpu.
Gallwch hefyd wirio a oes banc bwyd anifeiliaid anwes yn eich ardal chi. Gofynnwch i'ch milfeddyg neu'ch siop anifeiliaid anwes lleol, neu chwiliwch ar-lein am 'fanc bwyd anifeiliaid anwes' ac yn eich tref leol.
Efallai y byddwch chi'n gallu dod o hyd i bwyntiau casglu bwyd anifeiliaid anwes am ddim yn eich archfarchnad leol, siop anifeiliaid anwes neu elusen anifeiliaid.
Help gyda gofal milfeddyg
Fe allech chi fod yn gymwys i gael gofal milfeddyg am ddim neu ostyngiad ar y pris gan Blue Cross os ydych chi’n:
derbyn budd-daliadau penodol sy'n seiliedig ar brawf modd
byw’n agos at un o'u hysbytai neu glinigau
Efallai y byddwch chi hefyd yn gallu cael gofal milfeddygol am ddim neu ostyngiad ar y pris gan elusennau fel yr RSPCA a'r PDSA.
Gwiriwch i weld os gallwch chi gael gofal milfeddyg am ddim neu ostyngiad ar y pris ar wefan PDSA.
Help gyda biliau milfeddyg
Os ydych chi'n cael trafferth talu biliau eich milfeddyg, siaradwch â'ch milfeddyg am opsiynau talu - fel lleihau'r bil neu sefydlu cynllun talu.
Os na allwch chi sefydlu cynllun talu fforddiadwy, dylech gael cyngor ar ddyledion. Efallai y bydd eich milfeddyg yn penderfynu rhoi'r gorau i drin eich anifail anwes os oes arnoch chi arian i’ch milfeddyg.
Cyfrifo eich cyllideb
Dylech ddefnyddio ein hadnodd cyllidebu i'ch helpu i ddeall:
yr hyn rydych chi’n ei ennill a’i wario
lle byddech chi'n gallu arbed costau o bosibl
Gallwch ddefnyddio ein hadnodd cyllidebu.
Gwneud cais am grant elusennol
Efallai y byddwch chi'n gallu cael arian ychwanegol gan elusen i’ch helpu gyda chostau byw. Mae rhai o'r grantiau elusennol yma’n agored i bawb. Byddai eraill ar gael i chi ar sail eich sefyllfa - er enghraifft:
os oes gennych anabledd neu gyflwr iechyd
eich oedran
eich swydd flaenorol neu bresennol
Gallwch wirio i weld pa help y gallwch ei gael gan elusennau lleol a chenedlaethol ar wefan Turn2us. Byddwch angen gwybod eich cod post.
Os ydych chi dros 55 oed a bod gennych bensiwn personol
Efallai y byddwch yn gallu cymryd rhywfaint o arian o'ch cynilion pensiwn i helpu i dalu am gostau hanfodol neu i dalu eich dyledion.
Dylech feddwl ai cymryd arian o'ch pensiwn yw'r penderfyniad ariannol gorau i chi. Bydd cymryd arian o'ch pensiwn yn golygu bod gennych lai o incwm pan fyddwch chi’n ymddeol. Os ydych chi'n derbyn budd-daliadau, gallai cymryd arian o'ch pensiwn effeithio ar eich cais.
Gallwch gael arweiniad am ddim ar eich dewisiadau pensiwn gan Pension Wise. Byddan nhw'n esbonio'r gwahanol opsiynau fel y gallwch chi benderfynu pa un sydd orau i chi.
Dylech hefyd gael cyngor ariannol cyn cymryd unrhyw arian o'ch cynilion pensiwn - bydd yn rhaid i chi dalu.
Gallwch wirio sut i ddod o hyd i ymgynghorydd ariannol - gallan nhw ddweud wrthych chi pa opsiwn sydd orau i chi.
Os ydych chi'n ei chael hi’n anodd
Mae eich iechyd meddwl cyn bwysiced â'ch iechyd corfforol. Dylech siarad â'ch meddyg teulu os yw'ch problemau ariannol yn effeithio ar eich iechyd meddwl.
Gallwch ddod o hyd i ffyrdd eraill o gael help gyda'ch iechyd meddwl ar wefan Mind.
Os ydych angen siarad â rhywun
Gallwch siarad â gwirfoddolwr hyfforddedig mewn sefydliadau fel y Samariaid neu Shout.
Samariaid
Llinell gymorth: 116 123 (dydd Llun i ddydd Sul ar unrhyw adeg)
Llinell Gymraeg: 0808 164 0123 (dydd Llun i ddydd Sul 7pm tan 11pm)
Mae galwadau i'r Samariaid am ddim.
Gallwch ddod o hyd i ffyrdd eraill o gysylltu â'r Samariaid ar eu gwefan.
Shout
Gallwch hefyd anfon neges destun i 'SHOUT' i 85258 i ddechrau sgwrs gyda gwirfoddolwr Shout hyfforddedig. Mae’r negeseuon testun am ddim, yn ddienw ac yn gyfrinachol o unrhyw le yn y DU.
Os ydych chi'n meddwl ei fod yn argyfwng
Os ydych chi'n meddwl bod eich bywyd chi neu rywun arall mewn perygl, dylech ffonio 999 neu fynd i’r Adran Damweiniau ac Achosion Brys os gallwch chi.
Gallwch hefyd ddod o hyd i restr o wasanaethau iechyd meddwl brys ar wefan Mind.
Help us improve our website
Take 3 minutes to tell us if you found what you needed on our website. Your feedback will help us give millions of people the information they need.
Adolygwyd y dudalen ar 30 Hydref 2023