Atal eich troi allan rhag mynd i'r llys

Rhaid i’ch landlord gymryd camau penodol cyn iddo geisio eich troi allan oherwydd ôl-ddyledion rhent – gelwir hyn yn ‘brotocol cyn-gweithredu’.

Gwiriwch pa gamau y mae'n rhaid i'ch landlord eu dilyn

Rhaid i'ch landlord:

• cysylltu â chi i drafod eich sefyllfa ariannol a pham eich bod ar ei hôl hi gyda’ch rhent cyn gynted â phosibl

• rhoi manylion llawn eich ôl-ddyledion rhent i chi

• ceisio cytuno ar swm fforddiadwy i chi dalu'r ôl-ddyledion

• eich helpu i wneud cais am Fudd-dal Tai neu Gredyd Cynhwysol

• ceisio cysylltu â chi i drafod eich ôl-ddyledion eto ar ôl iddynt anfon yr hysbysiad

• awgrymu eich bod yn cael cyngor gan sefydliad annibynnol 

Ni ddylai eich landlord fynd â chi i’r llys os ydych chi:

• wedi gwneud cais am fudd-daliadau a'ch bod yn disgwyl eu cael

• wedi dod i gytundeb i dalu’ch ôl-ddyledion a’ch bod yn cadw at y cytundeb

Os nad yw’ch landlord wedi dilyn y camau hyn, dylech ysgrifennu ato i herio’r troi allan - cadwch gopi o’r llythyr a anfonwch.

Os yw proses y llys eisoes wedi dechrau, dylech sôn na ddilynodd y landlord y camau cywir pan fyddwch yn llenwi’r ffurflen amddiffyn.

Os nad yw’ch landlord wedi dilyn y camau hyn, efallai y bydd y llys yn gallu gadael i chi aros yn eich cartref – gallent wneud hyn drwy ddiswyddo, gohirio neu atal yr achos. Dysgwch fwy am y gwahanol fathau o benderfyniadau y gall llys eu gwneud. 

Efallai y byddan nhw hefyd yn penderfynu nad oes rhaid i chi dalu costau’r llys.

Siaradwch â chynghorydd os nad ydych yn meddwl bod eich landlord wedi dilyn y camau hyn.  

Lleihau eich ôl-ddyledion

Dylech geisio talu cymaint o’ch ôl-ddyledion rhent ag y gallwch cyn y gwrandawiad llys – os gwnewch hynny, efallai y gallwch aros yn eich cartref. Dysgwch fwy am ddelio ag ôl-ddyledion rhent. 

Gwnewch yn siŵr eich bod yn cadw cofnod o'r hyn rydych wedi'i dalu - efallai y bydd angen i chi ei brofi os bydd eich achos yn mynd i'r llys. Ewch ag unrhyw dderbynebau i’r llys a gwiriwch eich cofnodion yn erbyn cofnodion eich landlord i weld a ydych yn cytuno.

Os nad yw’ch landlord wedi gwneud atgyweiriadau yr oeddent i fod i’w wneud, efallai y gallwch chi ddefnyddio hwn i leihau eich ôl-ddyledion hefyd. Gwiriwch pa atgyweiriadau y maent yn gyfrifol amdanynt. 

Dylech siarad â chynghorydd os ydych yn meddwl nad yw eich landlord wedi gwneud atgyweiriadau pan ddylai fod wedi gwneud hynny.

Mynd i'r gwrandawiad llys

Bydd yn rhaid i’ch landlord brofi’r rheswm y mae’n eich troi allan. Bydd angen iddynt brofi un ai:

• nad ydych wedi talu eich rhent fel y cytunwyd yn eich contract

• roedd gennych ‘ôl-ddyledion rhent difrifol’ ar ddyddiad eich gwrandawiad llys a phan gawsoch eich hysbysiad

Os oes gennych gontract diogel, bydd y llys yn penderfynu a yw’n rhesymol i chi adael eich cartref.

Os oes gennych gontract safonol, efallai y bydd y llys yn dal i allu penderfynu a yw’n rhesymol i chi adael. Mae'n dibynnu ar y rheswm y mae eich landlord yn ei ddefnyddio i'ch troi allan. Gwiriwch fod y rheswm ar eich hysbysiad yn ddilys. 

Gall eich landlord eich troi allan os yw’n meddwl eich bod wedi torri’r rheolau yn eich contract ynghylch ymddygiad gwrthgymdeithasol. Mae hyn fel arfer yn digwydd pan oedd yr ymddygiad gwrthgymdeithasol yn eich cartref neu'r ardal leol.

Gallech gael eich troi allan:

• am achosi neu fygwth achosi niwsans i'ch cymdogion, eich landlord neu bobl sy'n gwneud gwaith ar eich cartref - er enghraifft, chwarae cerddoriaeth uchel yn hwyr yn y nos

• am ddefnyddio, neu fygwth defnyddio eich cartref neu ardaloedd a rennir at ddibenion anghyfreithlon - er enghraifft, defnyddio eich cartref i dyfu canabis

• os yw rhywun rydych yn byw gyda nhw neu rywun sy'n ymweld â chi yn ymwneud ag ymddygiad gwrthgymdeithasol

Efallai y bydd y llys yn gadael i chi aros ar yr amod bod yr ymddygiad gwrthgymdeithasol yn dod i ben. Bydd hyn yn fwy tebygol os gallwch brofi bod yr ymddygiad wedi dod i ben ers i chi gael yr hysbysiad troi allan.

Dylech hefyd wirio polisi eich landlord ar ddelio ag ymddygiad gwrthgymdeithasol - efallai bod camau y bydd angen iddynt eu dilyn cyn y gallant eich troi allan.

Os nad ydyn nhw wedi dilyn eu proses eu hunain, gallwch chi ddefnyddio hyn i herio'r troi allan. Gallwch naill ai ffonio’r landlord a thrafod gyda nhw, neu gallwch sôn amdano ar y ffurflen amddiffyn.

Rhaid rhoi cartref addas arall i chi os mai’ch landlord yw’r cyngor neu gymdeithas dai a’u bod yn eich troi allan oherwydd bod eich cartref presennol:

• yn cael ei ddymchwel neu fod eich landlord yn bwriadu gwneud gwaith ar yr adeilad

• wedi'i addasu'n arbennig ar gyfer pobl anabl ond nid oes unrhyw bobl anabl yn byw yno

• yn rhy fawr ar gyfer nifer y bobl sy’n byw yno ac fe gawsoch chi’r tŷ ar ôl i’r tenant gwreiddiol a enwyd farw – gelwir hyn yn ‘olyniaeth’

Gallech gael cynnig cartref arall am resymau eraill - fel pe baech yn byw yn y cartref fel rhan o'ch swydd a'ch bod wedi gadael y swydd honno.

Cysylltwch â’ch landlord os nad yw wedi cynnig cartref arall i chi a’ch bod wedi cael cais i adael am un o’r rhesymau hyn. Mae’n well siarad â chynghorydd - efallai y gall drafod gyda’ch landlord neu eich helpu i amddiffyn eich achos.