Eich cyflwr iechyd, salwch neu anableddau

Mae cyfle i chi ddweud mwy am eich salwch neu anabledd wrth anfon eich ffurflen ESA50 yn ôl.

Beth i ysgrifennu

Dylech:

• greu rhestr o’ch problemau iechyd, salwch ac anableddau - hyd yn oed os nad oedden nhw gennych chi pan wnaethoch chi’ch cais ESA yn wreiddiol

• dweud pryd ddechreuon nhw (ceisiwch roi syniad o’r mis a’r flwyddyn)

• dweud pryd gawsoch chi ddiagnosis (os ydych chi wedi cael un)

• cynnwys problemau iechyd, salwch ac anableddau hyd yn oes nad oes gennych chi ddiagnosis neu brawf gan feddyg

Gwiriwch a oes gennych allu cyfyngedig i weithio yn awtomatig

Os oes gennych allu cyfyngedig i weithio yn awtomatig, ni fydd yn rhaid i chi fynd i asesiad meddygol ar ôl i chi anfon y ffurflen. Bydd angen i chi ysgrifennu ar y ffurflen y dylech 'gael eich trin fel petai gennych allu cyfyngedig i weithio'.

Mae gennych chi allu cyfyngedig i weithio yn awtomatig os ydych:

• â llai na 12 mis i fyw

• yn methu gweithio oherwydd eich bod wedi bod mewn cysylltiad â rhai mathau o haint neu halogiad - gan gynnwys coronafeirws

• yn 'glaf mewnol' yn yr ysbyty neu adsefydlu am o leiaf 24 awr - neu rydych yn gwella yn dilyn eich arhosiad

• yn cael triniaeth cyfnewid plasma

• yn cael dialysis wythnosol ar gyfer methiant cronig yr arennau

Efallai y bydd gennych allu cyfyngedig i weithio yn awtomatig os ydych:

• yn cael triniaeth canser, neu'n gwella ohono

• yn ei chael hi'n anodd bwyta neu yfed

• yn feichiog neu wedi rhoi genedigaeth yn ddiweddar

Disgrifiwch sut mae eich sefyllfa yn effeithio arnoch chi

Mae hefyd yn syniad da nodi ar y ffurflen:

• unrhyw beth nad ydych chi’n gallu ei wneud ond roeddech yn gallu ei wneud o'r blaen, er enghraifft, roeddech chi'n arfer mynd i loncian ond dydych chi ddim yn gallu gwneud hynny mwyach

• sut mae meddyginiaeth yn effeithio arnoch chi, er enghraifft, a ydych chi wedi cael unrhyw sgil-effeithiau

• a ydych chi wedi rhoi'r gorau i weithio oherwydd eich iechyd, a pham (er enghraifft, allwch chi ddim rhagweld pryd fyddwch chi'n teimlo'n sâl, felly doedd dim modd i’ch cyflogwr gynllunio’ch shifftiau)

• gwybodaeth am eich dyddiau da a dyddiau drwg, er enghraifft, os ydych chi'n ei chael hi'n anodd ymdopi 4 diwrnod allan o 7 - rydych chi’n cael 3 diwrnod da'r wythnos ond allwch chi ddim gwneud llawer ar y diwrnodau eraill heblaw gorffwys

Dylech hefyd esbonio a oes risg y gallai eich iechyd, neu iechyd rhywun arall, waethygu os:

• na chanfyddir bod gennych allu cyfyngedig i weithio

• ydych yn cael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA), ond mae'n rhaid i chi wneud gweithgaredd sy'n gysylltiedig â gwaith - darganfyddwch beth yw gweithgaredd sy'n gysylltiedig â gwaith a phwy sydd angen ei wneud.

Os yw'r Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) yn cytuno bod risg ddifrifol, efallai y byddan nhw'n penderfynu y gallwch chi gael ESA neu nad oes rhaid i chi wneud gweithgaredd cysylltiedig â gwaith - hyd yn oed os nad ydych chi'n cael digon o bwyntiau o'r ffurflen.

Bydd angen i chi ddangos bod y risg oherwydd eich salwch neu anabledd. Er enghraifft, efallai y bydd eich gorbryder neu iselder yn gwaethygu o lawer os na chawsoch ESA a bod yn rhaid i chi chwilio am swyddi.

Bydd angen i chi hefyd ddangos na allwch leihau'r risg gyda meddyginiaeth neu newidiadau yn y gwaith - fel cymryd seibiannau rheolaidd neu'ch cyflogwr yn prynu offer newydd.

Os yw'r risg yn deillio o beidio â chael ESA, dywedwch: "Mae hyn yn dod o dan amgylchiadau eithriadol rheoliad 29."

Os yw'r risg yn deillio o orfod gwneud gweithgaredd sy'n gysylltiedig â gwaith, dywedwch: "Mae hyn yn dod o dan amgylchiadau eithriadol rheoliad 35."

Sut mae’ch cyflwr yn amrywio dros amser

Mae’n bwysig iawn eich bod chi’n dweud wrth DWP sut mae’ch salwch neu anabledd yn amrywio dros amser.

Os yw’ch salwch neu anabledd yn dilyn patrwm gan amlaf (er enghraifft, mae gennych chi anhwylder deubegynol, a’ch bod yn cael cyfnodau o deimlo’n uchel ac yn isel sy’n newid yn wythnosol), cofiwch nodi hynny.

Os yw’ch patrymau’n fwy anwadal, mae’n gallu bod yn anodd i’w hesbonio. Gallech ysgrifennu rhywbeth tebyg i hyn yn y bocs ‘gwybodaeth ychwanegol’ o dan bob cwestiwn:

“Byddaf yn esbonio sut mae fy nghyflwr yn effeithio arnaf o ddydd i ddydd o dan bob cwestiwn yng ngweddill y ffurflen.”

Os yw’ch cyflwr yn gysylltiedig â chyffuriau neu alcohol

Os oes unrhyw salwch neu anabledd sydd gennych chi’n gysylltiedig â phroblemau alcohol neu gyffuriau, mae’n bwysig i chi nodi hynny.

Dylech nodi pa gymorth neu driniaeth rydych chi’n eu cael. Os ydych chi’n aros am atgyfeiriad, neu os nad ydych chi wedi cael cynnig unrhyw gymorth, dylech ddweud hynny.

Y cymhorthion rydych chi’n eu defnyddio

Dylech nodi os ydych chi’n defnyddio pethau fel:

• ffon gerdded neu ffrâm cerdded

• canllawiau yn y bath – nodwch pryd gawsoch chi nhw wedi’u gosod

• cadair olwyn

• cymhorthion clyw

• sedd toiled wedi’i chodi

• cymhorthion gweledol

• unrhyw offer i’ch helpu i wisgo

Camau nesaf

Eich meddyginiaeth a thriniaeth

Yn ôl i Cymorth i lenwi’ch ffurflen ESA