Gwneud cais am Fathodyn Glas yng Nghymru

Os ydych chi'n anabl neu os oes gennych chi gyflwr iechyd sy'n effeithio ar eich symudedd, gallwch wneud cais am Fathodyn Glas. 

Gallwch hefyd wneud cais am fathodyn os ydych chi'n gofalu am blentyn sy'n anabl neu â chyflwr iechyd sy'n effeithio ar ei allu i symud. 

Mae bathodynnau glas yn rhad ac am ddim yng Nghymru.

Os ydych chi'n cael budd-daliadau penodol, gallwch gael Bathodyn Glas yn awtomatig. Mae'r broses ymgeisio yn syml.

Os nad ydych chi'n gymwys yn awtomatig, mae'n werth dal ati i wneud cais, ond rhaid bod gennych broblemau difrifol iawn o ran symud eich coesau neu'ch breichiau. Bydd y cais yn fwy cymhleth, oherwydd bydd rhaid i chi ddisgrifio eich problemau symudedd yn llawer manylach.

Does dim angen i chi allu gyrru i wneud cais am Fathodyn Glas, oni bai eich bod chi'n gwneud cais oherwydd problemau gyda'ch breichiau. 

Dilynwch y cyngor ar y dudalen hon i adnewyddu eich bathodyn glas, hefyd. Chewch chi ddim defnyddio bathodyn sydd wedi dod i ben, felly gwnewch yn siŵr eich bod yn gwneud cais am un newydd cyn gynted â phosib. Gallwch holi'ch cyngor i weld pryd mae angen adnewyddu'ch cais.

Pwysig

Dim ond trwy'ch cyngor lleol neu GOV.UK mae modd cael Bathodyn Glas.

All neb arall ddarparu Bathodyn Glas dilys - os ydych chi'n credu bod rhywun wedi'ch twyllo, cofiwch riportio hyn.

Pwy sy'n gallu cael Bathodyn Glas 

Rydych chi'n gymwys i gael Bathodyn Glas yn awtomatig os ydych chi:

• wedi'ch cofrestru'n ddall

• gofalu am blentyn sy’n ddall a thros 2 oed

• yn cael cyfradd uwch elfen symudedd y Lwfans Byw i'r Anabl (DLA)

• yn derbyn Atodiad Symudedd Pensiwn Rhyfel

• yn derbyn cyfandaliad fel rhan o gynllun Iawndal y Lluoedd Arfog (tariffau 1 i 8), ac wedi'ch ardystio fel rhywun ag anabledd parhaol a sylweddol

• yn derbyn cyfandaliad fel rhan o gynllun Iawndal y Lluoedd Arfog (tariff 6) ar gyfer anhwylder meddyliol parhaol

Os ydych chi'n cael Taliad Annibyniaeth Personol (PIP)

Rydych chi'n gymwys i gael Bathodyn Glas yn awtomatig os ydych chi naill ai:

• wedi cael sgôr o 8 pwynt neu fwy yn elfen 'symud o gwmpas' eich asesiad PIP

• wedi cael sgôr o 12 yn elfen 'cynllunio a dilyn teithiau' eich asesiad PIP

Darllenwch eich llythyr penderfyniad PIP os nad ydych chi'n siŵr.

Os nad ydych chi'n gymwys yn awtomatig

Efallai y gallwch gael bathodyn yr un fath. Bydd rhaid i chi lenwi rhan ychwanegol o'r cais i ddangos pam mae angen un arnoch chi. 

Dylech wneud hyn:

• os oes gennych broblemau parhaol wrth gerdded

• os oes gennych broblemau difrifol o ran defnyddio eich breichiau

• os ydych chi'n ymgeisio ar ran plentyn 2 oed a throsodd sydd â phroblemau cerdded, neu blentyn dan 3 sydd angen bod yn agos at gerbyd oherwydd cyflwr iechyd

• os oes gennych salwch angheuol sy'n achosi problemau difrifol i chi wrth symud o gwmpas

Dylech hefyd lenwi'r adran hon os na allwch chi gynllunio neu ddilyn llwybr heb gymorth rhywun arall oherwydd bod gennych 'nam gwybyddol' difrifol. Rhywbeth sy'n ei gwneud hi'n anoddach i chi gofio pethau neu ddatrys problemau yw nam gwybyddol, fel anabledd dysgu neu ddementia.

Os ydych yn cael problemau dros dro wrth symud o gwmpas

Gallwch wneud cais am Fathodyn Glas 12 mis dros dro os ydych chi naill ai'n gwella o, neu'n aros am driniaeth ar gyfer salwch neu anaf difrifol sy'n cyfyngu'n ddifrifol ar eich symudedd. Dyma rai enghreifftiau:

• ar ôl torri asgwrn coes yn ddifrifol e.e. defnyddio fframiau a phinnau am dros flwyddyn

• clun neu ben-glin newydd

• strôc neu anafiadau i'r pen

• anafiadau asgwrn cefn

• triniaeth feddygol e.e. ar gyfer canser

Efallai y bydd eich cyngor lleol yn eich cyfeirio at asesiad meddygol annibynnol i wneud yn siŵr eich bod yn gymwys i gael bathodyn dros dro.

Gwneud cais am Fathodyn Glas 

Gallwch wneud cais ar-lein am eich Bathodyn Glas yn GOV.UK. Mae rhai cynghorau hefyd yn caniatáu i chi lenwi ffurflen gais - cysylltwch â'ch cyngor lleol

Rhaid i chi wneud cais drwy'ch cyngor lleol - all eich meddyg ddim eich helpu i gael Bathodyn Glas. Efallai y bydd eich cyngor lleol yn trefnu apwyntiad i ymweld â chi hefyd - byddant yn rhoi gwybod i chi os bydd angen hyn. 

Llenwi'r cais os nad ydych chi'n gymwys yn awtomatig 

Os nad ydych chi'n gymwys yn awtomatig, bydd angen i chi lenwi rhan ychwanegol o'r ffurflen gais i egluro pam mae angen bathodyn arnoch chi. 

Mae'r cais yn fwy cymhleth os nad ydych chi'n gymwys yn awtomatig. Mae'n werth gofyn am help llaw cynghorydd o'ch swyddfa leol Cyngor ar Bopeth i lenwi'r ffurflen yn iawn.

Os oes gennych chi salwch angheuol

Fel arfer, bydd eich cyngor yn ymdrin â'ch cais yn gyflym.

Cysylltwch â'ch cyngor lleol a gofyn am gael llenwi ffurflen bapur - gan gofio dweud bod gennych chi salwch angheuol. Bydd angen i chi brofi eich bod yn gymwys, ond efallai y byddan nhw’n ymdrin â'ch cais yn gynt. Efallai y byddan nhw'n rhoi cyfarwyddiadau i chi er mwyn llenwi'r cais yn haws, e.e. efallai na fydd angen i chi ateb holl gwestiynau'r ffurflen. 

Os ydych chi'n gwneud cais ar-lein, cofiwch ysgrifennu'n glir bod gennych salwch angheuol pan ofynnir i chi ddisgrifio eich cyflwr meddygol. Ni fydd blwch i roi tic ynddo.

Pa ddogfennau sydd eu hangen arnoch

Cyn gwneud cais, gwnewch yn siŵr bod y canlynol gennych:

• eich Rhif Yswiriant Gwladol neu rif cyfeirnod plentyn os ydych chi'n gwneud cais ar ran plentyn

• rhif, dyddiad dirwyn i ben ac enw'ch cyngor lleol ar eich bathodyn glas cyfredol, os oes gennych chi un 

Bydd angen y canlynol arnoch chi hefyd:

• eich llythyr penderfyniad gwreiddiol gan yr Adran Gwaith a Phensiynau - os ydych chi'n gymwys yn awtomatig i gael bathodyn

• manylion eich cyflwr meddygol - os nad ydych yn gymwys yn awtomatig i gael bathodyn

• prawf adnabod, er enghraifft tystysgrif geni neu briodas, pasbort neu drwydded yrru 

• prawf o'ch cyfeiriad am y 12 mis diwethaf - er enghraifft bil treth gyngor, , trwydded yrru neu lythyr gan adran o'r llywodraeth 

• ffotograff digidol diweddar o'r person y mae'r bathodyn ar ei gyfer - gall hyn fod o'ch dyfais eich hun neu o fwth lluniau neu siop

Anfonwch gopïau o'ch dogfennau yn hytrach na rhai gwreiddiol, rhag ofn i'ch cais fynd ar goll yn y post.

Beth sy'n digwydd ar ôl i chi wneud cais

Gallai gymryd cryn amser i'ch cais gael ei brosesu. Dylech gysylltu â'ch Cyngor os nad ydych chi wedi clywed unrhyw beth o fewn 6-8 wythnos.

Efallai y gofynnir i chi wneud asesiad symudedd. Bydd gweithiwr iechyd proffesiynol yn edrych ar eich gallu i wneud pob math o weithgareddau symudedd. Byddan nhw'n dweud wrth eich cyngor os ydyn nhw'n credu bod eich cyflwr iechyd neu'ch anabledd yn cyfyngu ar eich gallu i symud o gwmpas digon i chi fod angen bathodyn. 

Efallai y gofynnir i chi hefyd anfon gwybodaeth ychwanegol neu siarad ag aelod o'r Cyngor. 

Bydd eich cyngor yn ysgrifennu atoch i ddweud a oes angen hyn.

Os gwrthodir Bathodyn Glas i chi, gallwch ofyn i'ch Cyngor ailystyried ei benderfyniad.

Adnewyddu eich Bathodyn Glas

Bydd angen i chi adnewyddu eich bathodyn ar ôl 3 blynedd. Hefyd, bydd angen ailymgeisio am fathodyn os na fyddwch yn derbyn y budd-dal sy'n gysylltiedig â'ch bathodyn mwyach.

Rhaid i chi roi eich Bathodyn Glas yn ôl i'ch Cyngor os nad oes ei angen arnoch mwyach, er enghraifft os yw eich cyflwr yn gwella. Fel arall, gallech gael hyd at £1,000 o ddirwy.