Cadarnhau a ydych chi yng ngrŵp gweithgareddau cysylltiedig â gwaith cywir y Credyd Cynhwysol

Dywedwch wrth eich hyfforddwr gwaith os yw’ch salwch neu anabledd yn lleihau’r hyn y gallwch ei wneud i weithio neu i chwilio am waith. Fel arfer bydd angen i chi lenwi ffurflen ac efallai y bydd angen i chi fynd am asesiad meddygol.

Bydd eich grŵp gweithgareddau cysylltiedig â gwaith yn dibynnu ar sut mae’r Adran Gwaith a Phensiynau yn meddwl bod eich salwch neu anabledd yn effeithio arnoch chi:

• os ydynt yn penderfynu bod gennych chi ‘allu cyfyngedig i weithio a gwneud gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’, byddwch yn y ‘grŵp dim gofynion cysylltiedig â gwaith’

• os ydynt yn penderfynu bod gennych chi ‘allu cyfyngedig i weithio’, byddwch yn y ‘grŵp paratoi ar gyfer gwaith’.

Os yw’r Adran Gwaith a Phensiynau yn penderfynu nad oes gennych chi ‘allu cyfyngedig i weithio’ neu ‘allu cyfyngedig i weithio a gwneud gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’, byddwch yn y ‘grŵp pob gweithgaredd cysylltiedig â gwaith’. Dylai’r Ganolfan Waith dal ystyried eich salwch neu’ch anabledd wrth ystyried am ba fath o waith mae angen i chi ymgeisio.

Ni fydd angen i chi lenwi ffurflen na chael eich asesu os ydych chi eisoes wedi’ch asesu i fod â ‘gallu cyfyngedig i weithio’ neu ‘allu cyfyngedig i weithio a gwneud gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’ a’ch bod naill ai’n:

• cael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth seiliedig ar gyfraniadau

• cael Credydau Analluogrwydd

• cael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth seiliedig ar incwm cyn i chi hawlio Credyd Cynhwysol.

Edrychwch i weld sut i ddangos bod gennych chi allu cyfyngedig i weithio os ydych chi’n sâl neu’n anabl.

Os ydych chi’n gofalu am berson ag anableddau difrifol am o leiaf 35 awr yr wythnos, byddwch yn y ‘grŵp dim gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’ os oes un o’r rhain yn gymwys:

• mae gennych chi hawl i neu rydych chi’n cael Lwfans Gofalwr

• ni allwch gael Lwfans Gofalwr, ond dim ond am fod eich enillion yn rhy uchel, ac mae’r Adran Gwaith a Phensiynau yn meddwl y byddai’n afresymol i chi chwilio am waith a bod ar gael i weithio

Mae’n rhaid i’r person rydych chi’n gofalu amdano fod yn derbyn un o’r budd-daliadau hyn:

• Lwfans Gweini

• cyfradd safonol neu uwch elfen byw dyddiol y Taliad Annibyniaeth Personol

• cyfradd uchaf neu gyfradd ganol Lwfans Byw i’r Anabl

• Lwfans Gweini Cyson sy'n cael ei dalu gyda phensiwn rhyfel neu fudd-daliadau anafiadau diwydiannol

• Taliad Annibyniaeth y Lluoedd Arfog

• Cyfradd safonol neu uwch elfen byw bob dydd y Taliad Anabledd Oedolion

• Cyfradd ganolig neu uchaf elfen ofal Taliad Anabledd Plant

Ni ystyrir bod gennych chi gyfrifoldebau gofalu os ydych chi’n ennill arian yn eu sgil.

Os nad ydych chi’n bodloni’r amodau hyn, gallech gael eich gosod yn y ‘grŵp pob gweithgaredd cysylltiedig â gwaith’. Dylai’ch hyfforddwr gwaith dal ystyried eich cyfrifoldebau gofalu wrth drefnu’ch gweithgareddau gwaith. Er enghraifft, os ydych chi’n treulio 20 awr yr wythnos yn gofalu am rywun, ni ddylech orfod mynd i gyfweliadau swydd yn ystod yr oriau hynny.

Os mai chi yw prif ofalwr plentyn, mae’ch grŵp gweithgareddau cysylltiedig â gwaith yn dibynnu ar faint yw oed eich plentyn.

Os ydych chi’n byw gyda’ch partner bydd angen i chi enwebu pwy yw’r prif ofalwr. Fel arfer, byddwch yn gwneud hyn yn eich cyfweliad cyntaf yn y Ganolfan Waith.

Mae’r un rheolau’n gymwys os ydych chi wedi mabwysiadu plentyn neu’n gofalu am y plentyn ar gyfer ffrind neu berthynas. Mae rhai gwahaniaethau yn y 12 mis cyntaf rydych chi’n gofalu amdanynt.

Os ydych chi yn y grŵp pob gweithgaredd cysylltiedig â gwaith

Dylai’ch gweithgareddau cysylltiedig â gwaith gyd-fynd â gofalu am eich plentyn.

Os yw’ch plentyn dan 13 oed, mae’n rhaid i’ch hyfforddwr gwaith sicrhau bod eich gweithgareddau cysylltiedig â gwaith yn cyd-fynd ag oriau'r ysgol neu'r feithrinfa. Mae hyn yn cynnwys yr amser rydych chi’n ei gymryd i deithio yn ôl ac ymlaen i'r gwaith.

Dylai’ch hyfforddwr gwaith addasu eich gweithgareddau cysylltiedig â gwaith os oes gan eich plentyn anghenion gofal ychwanegol – er enghraifft os oes ganddynt gyflwr iechyd meddwl. Dylent wneud hyn hyd yn oed os yw’ch plentyn yn hŷn na 13 oed.

Dywedwch wrth eich hyfforddwr gwaith os ydych chi’n gofalu am eich plentyn ond ei fod yn byw gyda chyn bartner fel arfer. Ni fydd eich grŵp gweithgareddau cysylltiedig â gwaith yn newid, ond dylai’ch gweithgareddau cysylltiedig â gwaith ystyried eich plentyn o hyd pan fyddwch yn gofalu amdano.

Os ydych chi’n gyfrifol am blentyn ffrind neu berthynas

Os yw’r plentyn dros 2 oed, byddwch yn aros yn y ‘grŵp cyfweliad sy’n canolbwyntio ar waith’ os ydych chi wedi dod yn gyfrifol amdano yn y 12 mis diwethaf

I fodloni’r eithriad hwn, bydd angen i chi fodloni pob un o'r amodau hyn:

• nid chi yw rhiant neu lysriant y plentyn

• rydych chi’n gofalu am y plentyn gan nad oes ganddo rieni neu nad yw ei rieni yn gallu gofalu amdano

• os na fyddwch chi’n gofalu amdano, mae’n debyg y bydd yr awdurdod lleol yn gofalu amdano oherwydd pryderon am eu lles

• mae’r plentyn dan 16 oed

Ar ôl 12 mis, byddwch yn yr un grŵp gweithgareddau cysylltiedig â gwaith ag y byddech pe bai'n blentyn i chi.

Os ydych chi wedi mabwysiadu plentyn llai na 12 mis yn ôl

Byddwch yn y ‘grŵp dim gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’ am 12 mis, pa bynnag oed yw’r plentyn.

Fel arfer, mae’r 12 mis yn dechrau pan fydd y plentyn yn cael ei leoli gyda chi. Gallwch ddechrau eich 12 mis hyd at 14 diwrnod cyn hynny os ydych chi’n dweud wrth y Ganolfan Waith eich bod angen amser i baratoi ar gyfer y mabwysiadu. Ni allwch ofyn am hyn os ydych chi’n berthynas agos i’r plentyn rydych chi wedi’i fabwysiadu.

Ar ôl 12 mis, byddwch yn yr un grŵp gweithgareddaucysylltiedig â gwaith ag y byddech pe na bai’r plentyn wedi’i fabwysiadu.

Os ydych chi’n feichiog ers  29 wythnos neu mwy, dylech fod yn y ‘grŵp dim gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’.

Os ydych chi wedi bod yn feichiog am lai na 29 wythnos, efallai y bydd dal angen i chi chwilio am waith. Os nad ydych chi’n gallu gwneud hyn, eglurwch pam wrth eich hyfforddwr gwaith.

Dywedwch wrth yr Adran Gwaith a Phensiynau pe bai gweithio neu chwilio am waith yn peryglu’ch iechyd neu iechyd eich babi. Byddant yn eich cyfrif fel rhywun sydd â naill ai:

• 'gallu cyfyngedig i weithio' – bydd hyn yn eich rhoi yn y ‘grŵp paratoi ar gyfer gwaith’

• 'gallu cyfyngedig i wneud gweithgareddau cysylltiedig â gwaith' – bydd hyn yn eich rhoi yn y 'grŵp dim gweithgareddau cysylltiedig â gwaith' ac yn cynyddu’ch taliadau Credyd Cynhwysol.

Efallai y bydd angen i chi ddangos rhywfaint o dystiolaeth o’r risg – er enghraifft, llythyr gan eich meddyg. Dyma ragor o wybodaeth am fod â gallu cyfyngedig i weithio.

Os ydych chi wedi rhoi genedigaeth

Os oes llai na 15 wythnos ers i chi roi genedigaeth, dylech fod yn y ‘grŵp dim gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’.

Os oes 15 wythnos neu fwy wedi bod ers i chi roi genedigaeth, ac nad chi yw prif ofalwr y plentyn, gellid fod disgwyl i chi chwilio am waith. Os nad ydych chi’n gallu gwneud hyn, eglurwch pam wrth eich hyfforddwr gwaith.

Dylech fod yn y ‘grŵp dim gweithgareddau cysylltiedig â gwaith’ os ydych chi wedi cyrraedd oedran Credyd Pensiwn.

Fel arfer, byddwch ar eich ennill yn hawlio Credyd Pensiwn - edrychwch i weld a allwch chi gael Credyd Pensiwn.

Os ydych chi’n hunangyflogedig, byddwch yn y ‘grŵp dim gweithgareddau cysylltiedig â gwaith' os:

• mae’r ‘llawr isafswm incwm’ yn berthnasol i chi – gwiriwch sut mae’r llawr isafswm incwm yn gweithio

• rydych yn ennill mwy na’ch ‘trothwy enillion’

Os oes gennych gyflogwr, byddwch yn y ‘grŵp dim gweithgaredd cysylltiedig â gwaith’ os ydych yn ennill mwy na’ch ‘trothwy enillion’.

Cyfrifwch eich trothwy enillion

Eich trothwy enillion yw’r oriau wythnosol y disgwylir i chi weithio wedi’u lluosi â’ch isafswm cyflog.

Os yw eich enillion yn amrywio cânt eu cyfrifo fel cyfartaledd y 3 mis diwethaf.

Ar gyfer eich trothwy enillion, mae’ch oriau wythnosol yn dibynnu ar ba grŵp gweithgareddau cysylltiedig â gwaith rydych chi ynddo pe na baech yn gweithio:

Os ydych chi’n byw gyda’ch partner

Bydd eich trothwyon enillion yn cael eu cyfuno gyda'i gilydd i greu un trothwy ar y cyd.

Os yw’ch enillion cyfunol yn llai na’r trothwy ar y cyd, bydd angen i un ohonoch chi neu’r ddau ohonoch chi chwilio am fwy o waith. Os oes un ohonoch chi’n ennill mwy na’ch trothwy unigol, nid oes yn rhaid i’r person hwnnw chwilio am fwy o waith.

Os yw eich enillion cyfunol yn fwy na’r trothwy ar y cyd, nid oes rhaid i’r naill na’r llall ohonoch chwilio am waith hyd yn oed os yw un ohonoch yn ennill llai na’r trothwy unigol.

Cysylltwch â'ch Cyngor ar Bopeth agosaf os ydych chi angen cymorth gyda’ch trothwy enillion.

Os ydych yn ennill llai na'ch trothwy enillion

Byddwch yn y grŵp ‘pob gweithgaredd cysylltiedig â gwaith’. Mae hyn fel arfer yn golygu y bydd yn rhaid i chi ddod o hyd i ddigon o waith i gynyddu eich enillion uwchben eich trothwy enillion.

Ni fydd yn rhaid i chi chwilio am ragor o waith os:

• rydych yn ennill dros £892 y mis

• rydych yn byw gyda’ch partner ac mae’ch enillion cyfun dros £1,437 y mis

Gelwir hyn yn ‘drothwy enillion gweinyddol’.

Yn ystod y tymor a’r rhan fwyaf o'r gwyliau, byddwch yn y ‘grŵp dim gofynion cysylltiedig â gwaith’ os ydych chi: 

• mewn prifysgol neu goleg a byddwch yn cael benthyciad myfyriwr, grant neu fwrsariaeth

• 21 oed neu iau ac yn yr ysgol neu goleg heb unrhyw gefnogaeth gan eich rhieni

Mae dim cefnogaeth gan eich rhieni yn golygu na allwch chi fyw gyda nhw am un o’r rhesymau hyn:

• nad ydych mewn cysylltiad â nhw’n rheolaidd – weithiau gelwir hyn yn ‘ddieithrio’

• bu farw

• byddai eich iechyd corfforol neu feddyliol mewn perygl

• ni allant eich cefnogi’n ariannol – er enghraifft, oherwydd bod ganddynt gyflwr corfforol neu feddyliol

• maen nhw yn y carchar

• ni chaniateir iddynt ddod i mewn i Brydain Fawr

Efallai y bydd yn rhaid i chi chwilio am waith yn ystod gwyliau’r haf.